Ժառանգություն

Որ երկրի օրենքնով է կարգավորվում ժառանգությունը

Եթե մահացողի վերջին բնակության վայրը գտնվել է Հայաստանում, ապա ժառանգությունը կարգավորվում է Հայաստանի օրենսդրությամբ, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ կտակարարը իր կտակում ընտրել է այլ երկրի օրենքը, որի քաղաքացին է հանդիսանում:

Անձի կողմից կտակ կազմելու, այն վերացնելու իրավունքը, ինչպես նաև կտակի և այն վերացնելու մասին ակտի ձևը որոշվում են այն պետության իրավունքով, որտեղ կտակարարը կտակ անելու կամ այն վերացնելու մասին ակտը կազմելու պահին ունեցել է բնակության վայր:

Բոլոր դեպքերում, անշարժ գույքի ժառանգությունը որոշվում է այն պետության իրավունքով, որտեղ գտնվում է այդ գույքը:

Ինչն է ընդգրկվում ժառանգության զանգվածի մեջ

Ժառանգության զանգվածի մեջ մտնում է ժառանգատուի մահվան պահին վերջինիս պատկանող գույքը, այդ թվում՝ դրամական միջոցները, արժեթղթերը, գույքային իրավունքները և պարտավորությունները:

Ժառանգության զանգվածի մեջ չի մտնում ժառանգատուի անձի հետ անխզելիորեն կապված իրավունքները և պարտավորությունները, այդ թվում՝

ալիմենտային իրավունքները և պարտավորությունները,
կյանքին կամ առողջությանը պատճառված վնասի հատուցում ստանալու իրավունքը,
անձնական ոչ գույքային իրավունքները և այլ ոչ նյութական արժեքները,
այն իրավունքները և պարտավորությունները, որոնց փոխանցումը ժառանգության կարգով չի թույլատրվում քաղաքացիական օրենսգրքով կամ այլ օրենքներով:

Պարտավորությունները

Ժառանգները պատասխանատու են ժառանգատուի պարտավորությունների համար՝ ժառանգություն ստացած գույքի արժեքի սահմաններում:

Ինչպես են ժառանգները որոշվում

Ժառանգ հանդիսացող անձանց շրջանակը որոշվում է կտակի կամ օրենքի հիման վրա:

Ով կարող է ժառանգ հանդիսանալ

Ստորև նշված անձինք կարող են ժառանգել ինչպես կտակի, այնպես էլ օրենքի հիման վրա՝

ժառանգության բացման օրը կենդանի ֆիզիկական անձինք (այդ թվում՝ քաղաքացիները, քաղաքացիություն չունեցող անձինք, օտարերկրյա քաղաքացիները, երկքաղաքացիները կամ բազմաքաղաքացիները),
ժառանգատուի կենդանության օրոք սաղմնավորված և ժառանգատուի մահից հետո կենդանի ծնված երեխաները:

Իրավաբանական անձինք, համայնքները, Հայաստանի Հանրապետությունը, օտարերկրյա պետությունները և միջազգային կազմակերպությունները:

Արդյո՞ք ժառանգատուն ունի իր գույքը կտակելու բացարձակ իրավունք

Կտակի ազատությունը սահմանափակվում է միայն պարտադիր բաժնի իրավունքով:

Անկախ կտակի բովանդակությունից, ժառանգատուի մահվան պահի դրությամբ նրա դեռևս անչափահաս երեխաները (մինչև 18 տարեկան), 60 տարին լրացած կամ հաշմանդամ կամ անգործունակ ճանաչված ծնողները, ամուսինը և երեխաները պահպանում են այն գույքի կեսը ժառանգելու իրավունքը, որը նրանց կհասներ ըստ օրենքի (առանց կտակի) ժառանգության դեպքում:

Ինչպես է կտակը կազմվում

Կտակը պետք է կազմվի գրավոր, կարդացվի և ստորագրվի կտակարարի կողմից և վավերացվի նոտարական կարգով:

Եթե առողջության կամ գրագիտության հետ կապված պատճառներով կտակարարը ի վիճակի չէ ինքնուրույն կարդալ կամ ստորագրել կտակը, ապա դա նրա փոխարեն կարող է արվել մեկ այլ անձի կողմից:

Օտարերկրյա պետություններում գտնվող Հայաստանի քաղաքացիների կտակները նոտարի փոխարեն կարող են վավերացվել ՀՀ դիվանագիտական և հյուպատոսական ծառայությունների կողմից:

Որոշ կազմակերպությունների ղեկավարներ և որոշ այլ անձինք նույնպես կարող են նոտարի փոխարեն կտակը վավերացնել (հիվանդանոցի գլխավոր բժիշկը, ծերանոցի տնօրենը, զորամասի հրամանատարը, քրեակատարողական հիմնարկի ղեկավարը իրավունք ունեն վավերացնել այդ հաստատություններում գտնվող անձնանց կտակները):

Ինչում է կայանում նվեր տալու և կտակելու տարբերությունը

Գործնականում, նվիրատվությունը հանգեցնում է սեփականության իրավունքի փոխանցման այն պահին, երբ կնքվում է նվիրատվության պայմանագիրը: Հայաստանի օրենսդրությունը նախատեսում է նվիրատվությունը վերացնելու խիստ սահմանափակ հիմքեր (երբ նվիրառուն ոտնձգություն է անում նվիրատուի, նրա ընտանիքի անդամների կամ մերձավոր ազգականների կյանքի նկատմամբ, մարմնական վնասվածքներ է պատճառում նվիրատուին, կամ նվիրառուի վերաբերմունքը նվեր ստացած գույքի նկատմամբ, որը նվիրատուի համար ոչ նյութական արժեք է ներկայացնում, ստեղծում է դրա կորստի վտանգ):

Ի տարբերություն նվիրատվության, կտակի դեպքում կտակարարը իր կյանքի ընթացքում պահպանում է կտակված գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը և կարող է ցանկացած պահի վերացնել կամ փոփոխել կտակը կամ պարզապես կազմել նոր կտակ:

Ինչ հերթականությամբ են ժառանգները ժառանգում

Այնքանով որքանով ժառանգությունը որոշված չէ կտակով, ժառանգները ժառանգում են քաղաքացիական օրենսգրքով սահմանված հաջորդականությամբ:

Յուրաքանչյուր հաջորդ հերթի ժառանգները ժառանգում են, եթե նախորդ հերթի ժառանգները բացակայում են, հրաժարվել են ժառանգությունից, չեն ընդունել ժառանգությունը կամ սահմանված կարգով զրկվել են դրանից:

Ըստ օրենքի ժառանգության դեպքում նույն հերթի ժառանգները ժառանգում են հավասար բաժիններով:

Ինչ հերթականությամբ են ժառանգները հրավիրվում ժառանգության համար

Ըստ օրենքի ժառանգության դեպքում ժառանգները ժառանգում են հետևյալ հերթականությամբ՝

Առաջին հերթի ժառանգների թվին են դասվում ժառանգատուի ամուսինը, երեխաները և ծնողները: Թոռները կարող են ժառանգել ներկայացման իրավունքով, (այսինքն՝ եթե նրանց ծնողը մահացել է մինչև ժառանգատուի մահը, նրանք կարող են ժառանգել իրենց ծնողի փոխարեն):
Երկրորդ հերթի ժառանգների թվին են դասվում եղբայրները և քույրերը: Եղբայրների և քույրերի երեխաները ժառանգում են ներկայացման իրավունքով:
Երրորդ հերթի ժառանգների թվին են դասվում տատիկները և պապիկները:
Չորրորդ հերթի ժառանգների թվին են դասվում ծնողների եղբայրները և քույրերը: Մահացողի զարմիկները ժառանգում են ներկայացման իրավունքով:

Ժառանգատուի խնամքի ներքո գտնվող անաշխատունակ անձինք

Ըստ օրենքի ժառանգների թվին են պատկանում այն անաշխատունակ անձինք, ովքեր մինչև ժառանգատուի մահն առնվազն մեկ տարի գտնվել են նրա խնամքի ներքո: Ըստ օրենքի այլ ժառանգների առկայության դեպքում նրանք ժառանգում են այն հերթի ժառանգների հետ միասին, որը ժառանգության է հրավիրվում:

Ամուսնու իրավունքները ժառանգության դեպքում

Կտակի կամ օրենքի ուժով ժառանգատուի ամուսնուն պատկանող ժառանգության իրավունքը չի վերաբերում գույքի այն մասի նկատմամբ նրա իրավունքին, որը համատեղ ձեռք է բերվել ժառանգատուի հետ ամուսնության ընթացքում և ամուսինների համատեղ սեփականությունն է: Ժառանգության զանգվածի մեջ է մտնում միայն ամուսինների ընդհանուր գույքի կազմում մահացող ամուսնու բաժինը:

Որդեգրվածների և որդեգրողների ժառանգությունը

Որդեգրողները և որդեգրվածները ունեն կեսաբանական ծնողների և երեխաների հետ հավասար իրավունքներ:

Անժառանգ գույքը

Եթե չկան ո´չ ըստ կտակի և ո´չ էլ ըստ օրենքի ժառանգներ, կամ նրանք հրաժարվել կամ մեկուսացվել են ժառանգությունից, ապա ժառանգվող գույքը ճանաչվում է անժառանգ:

Անժառանգ գույքն անցնում է ժառանգության բացման վայրի համայնքի սեփականությանը:

Ինչ ժամկետում պետք է ժառանգությունն ընդունվի

Ժառանգությունն ընդունելու ժամկետը 6 ամիս է, որը հաշվարկվում է ժառանգատուի մահվան օրվանից:

Եթե ժառանգության իրավունքն այլ անձանց համար ծագում է ժառանգությունից ժառանգի հրաժարվելու դեպքում, ապա նրանք կարող են ժառանգությունն ընդունել վերոնշյալ վեցամսյա ժամկետի մնացած մասի, իսկ եթե այն երեք ամսից պակաս է, ապա երեք ամսվա ընթացքում:

Այն անձինք, որոնց համար ժառանգության իրավունքն առաջանում է միայն այլ ժառանգի կողմից ժառանգությունը չընդունելու դեպքում, կարող են ժառանգությունն ընդունել վերոնշյալ վեցամսյա ժամկետն ավարտվելու օրվանից երեք ամսվա ընթացքում:

Ժառանգությունն ընդունելու համար սահմանված ժամկետի ավարտից հետո ժառանգությունը կարող է ընդունվել միայն սահմանված ժամկետում ժառանգությունն ընդունած բոլոր ժառանգների համաձայնությամբ կամ ժառանգությունը սահմանված ժամկետում չնդունելու համար հարգելի պատճառների առկայության դեպքում:

Ինչպես ընդունել ժառանգությունը

Ժառանգությունը կարելի է ընդունել հետևյալ եղանակներից որևէ մեկով՝

ժառանգատուի մահվան վայրի նոտարական գրասենյակում ժառանգության ընդունման մասին հայտարարություն ներկայացնելով.
ժառանգությունը փաստացի տիրապետելու կամ կառավարելու եղանակով՝ ներառյալ, երբ ժառանգը՝

1) միջոցներ է ձեռնարկել գույքը պահպանելու և այն երրորդ անձանց ոտնձգություններից կամ հավակնություններից պաշտպանելու համար.

2) իր հաշվին կատարել է գույքը պահպանելու ծախսեր.

3) իր հաշվից վճարել է ժառանգատուի պարտքերը կամ երրորդ անձանցից ստացել է ժառանգատուին հասանելիք գումարները:

Ինչպես կարող է ժառանգն ապացուցել, որ ժառանգությունն ընդունել է փաստացի տիրապետելու և կառավարելու եղանակով

Հաճախ ժառանգները բաց են թողնում ժառանգությունն ընդունելու համար սահմանված վեցամսյա ժամկետը: Նման դեպքերում վերջիններս կարող են փոխարենը ապացուցել, որ փաստացի տիրապետել և կառավարել են այդ գույքը: Այդ նպատակով նրանք կարող են ներկայացնել հարկերի կամ կոմունալ վճարումների անդորրագրեր, տեղեկանք համատիրությունից, վկայի ցուցմունքներ և այլն: Որպես կանոն, փաստացի տիրապետման և կառավարման փաստը հաստատում է դատարանը, սակայն բավարար ապացույցների առկայության դեպքում որոշ նոտարներ նույնպես հաստատում են, որ ժառանգը ընդունել է ժառանգությունը և տրամադրում են ժառանգության ընդունման վկայագիր:

Հարկերը

Հայաստանում ժառանգությունը չի հարկվում:

Տեղեկացում

Այս հոդվածները կարդալը և դրանց համաձայն գործելը չի ստեղծում փաստաբան-հաճախորդ հարաբերություններ: Պարզության համար այս վեբկայքի հոդվածները բաց են թողնում որոշ ավելի քիչ տարածված իրավիճակների վերաբերյալ կանոններ և չեն կարող արտահայտել խիստ ճշգրիտ իրավական ձևակերպումներ: Այստեղ տեղեկատվությունը հիմնված է իրավական դրույթների՝ մեր ընկալման և մեկնաբանության վրա, և որոշ դեպքերում կարող է չարտացոլել օրենսդրության և պրակտիկայի վերջին փոփոխությունները: Լրացուցիչ տեղեկությունների համար կարող եք կապնվել մեզ հետ։

Առցանց խորհրդատվություն

Դուք կարող եք ստանալ օնլայն խորհրդատվություն համապատասխան ոլորտի մասնագետից:

Հերթագրվել